Ανάμεσα στο Παρελθόν και το Παρόν: Οι Αρχαιολογικοί Θησαυροί της Μεσσηνίας!
Η Μεσσηνία, μια περιοχή στη νότια Πελοπόννησο της Ελλάδας, έχει μια βαθιά και πολυεπίπεδη ιστορία που απλώνεται από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Αρχαιολογικοί χώροι όπως η αρχαία Μεσσήνη, η Πύλος και οι Μυκηναίοι δείχνουν την πλούσια παρουσία της περιοχής στην αρχαιότητα.
Η Μεσσηνία έχει γνωρίσει πολλές περιόδους επιρροής και κυριαρχίας, από τους Μυκηναίους και τους Σπαρτιάτες, μέχρι τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, και τους Οθωμανούς. Κάθε περίοδος άφησε το στίγμα της στην αρχιτεκτονική, τις τέχνες και τον πολιτισμό της περιοχής.
Στη σύγχρονη εποχή, η Μεσσηνία παραμένει ένας προορισμός με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, ενώ παράλληλα προσφέρει εντυπωσιακές φυσικές ομορφιές, όπως τα καταγάλανα νερά του Ιονίου Πελάγους, τα εκπληκτικά βουνά και τα παραδοσιακά χωριά.
Με τον συνδυασμό της ιστορίας, της πολιτισμικής κληρονομιάς και της φυσικής ομορφιάς, η Μεσσηνία προσφέρει μια αξέχαστη εμπειρία για τους επισκέπτες της.
Ακολούθησε η Βυζαντινή Εποχή και τον 13ο αιώνα κατακτήθηκε από τους Φράγκους, για να περάσει το 1498 ολοκληρωτικά στα χέρια των Οθωμανών.
1683-1715: Β΄ Ενετοκρατία
Κύριο λήμμα: Διοικητική διαίρεση βασιλείου του Μορέως
Η περιοχή της Μεσσηνίας την περίοδο της Δεύτερης Ενετοκρατίας (1683/84-1715), δηλαδή το χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Ενετοί κατείχαν εκ νέου την Πελοπόννησο, μέσω της κτήσης τους (Stato da Mar), η οποία είναι γνωστή και ως βασίλειο του Μορέως (1688-1715), αναφερόταν ως θέμα της Μεσσηνίας ή επαρχία της Μεσσηνίας (Provincia di Messenia) και ήταν ένα από τα 4 θέματα ή τις 4 επαρχίες (Provincie), στα οποία χώρισε η ενετική γερουσία (per ordine dell’Eccellentissimo Senato), σύμφωνα με την ενετική απογραφή του 1704, τότε την Πελοπόννησο (Ρωμανίας, Αχαΐας, Λακωνίας και Μεσσηνίας με πρωτεύουσες το Ναύπλιο, την Πάτρα, τη Μονεμβασία και το Νέον Ναυαρίνον αντίστοιχα). Στη Μεσσηνία, όπως και σε κάθε μια από τις άλλες επαρχίες (θέματα) διωρίσθηκε επίσης ένας προβλεπτής (πρεβεδούρος) για την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση, ένας διευθυντής της δικαιοσύνης και ένας οικονομικός επίτροπος.
Κατά την πρώτη διοικητική διαίρεση της Ελληνικής Πολιτείας το 1828, που πραγματοποιήθηκε από τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια με το Ι΄ ψήφισμα της 13ης Απριλίου 1828 δημιουργήθηκαν 13 θέματα ή τμήματα ή επιτροπείες, για τη διοίκηση των οποίων ορίσθηκαν έκτακτοι επίτροποι για το καθένα από αυτά. Στην περιοχή της Μεσσηνίας, στο χρονικό διάστημα μεταξύ του 1828 και του 1833, αντιστοιχούσαν χωριά – οικισμοί και περιοχές κυρίως 2 τμημάτων με τις επαρχίες τους και 2 (1+1) ακόμα επαρχίες από άλλα 2 τμήματα. (Τα στοιχεία πληθυσμού των επαρχιών με βάση την απογραφή του 1829):
- Το Τμήμα της Άνω Μεσσηνίας (Haute-Messénie), με έκτακτο επίτροπο τον Αντώνιο Τσούνη, στο οποίο υπάγονταν οι εξής 4 επαρχίες:
- Επαρχία Αρκαδίας (γαλλικά: Éparchie d’Arkadia), μετά το 1833 μετονομάσθηκε σε Επαρχία Τριφυλίας. Έδρα: Η Αρκαδία ή Αρκαδιά (σήμερα η Κυπαρισσία). Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 15.931.
- Επαρχία Κορώνης (γαλλικά: Éparchie de Koron). Έδρα: Η Κορώνη, Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 6.246.
- Επαρχία Μεθώνης (γαλλικά: Éparchie de Modon). Έδρα: Η Μεθώνη. Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 3.625.
- Επαρχία Ναυαρίνου ή Επαρχία Νεοκάστρου (γαλλικά: Éparchie de Navarin). Έδρα: Το Ναυαρίνο ή Νιόκαστρο (σήμερα η Πύλος), Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 1.596.
- Το Τμήμα της Κάτω Μεσσηνίας (γαλλικά: Basse-Messénie), με έκτακτο επίτροπο τον Γεώργιο Ψύλλα στο οποίο υπάγονταν οι εξής 7 επαρχίες:
- Επαρχία Νησίου (γαλλικά: Éparchie de Nisi), μετά το 1833 μετονομάσθηκε σε Επαρχία Μεσσήνης. Έδρα: Το Νησί (σήμερα η Μεσσήνη). Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 2.286.
- Επαρχία Καλαμών (γαλλικά: Éparchie de Κalamata). Έδρα: Η Καλαμάτα. Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 7.619.
- Επαρχία Εμπλακίκων (Ιμπλακίκων) (γαλλικά: Éparchie d’Emblakika). Έδρα: Το Κουρτσαούσι (σήμερα η Σπερχόγεια). Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 4.526.
- Επαρχία Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d’Androusa). Έδρα: Η Ανδρούσα. Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 4.094.
- Επαρχία Λεονταρίου (γαλλικά: Éparchie de Léondari). Έδρα: Το Λεοντάρι. Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 7.676.
- Επαρχία Μικρομάνης (γαλλικά: Éparchie de Mikromani). Έδρα: Η Μικρομάνη. Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 1.592.
- Επαρχία Δυτικής Σπάρτης (γαλλικά: Éparchie de la Sparte occidentale). Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 18.486.
Οι 2 ακόμα επαρχίες από άλλα τμήματα ήταν:
- Από το Τμήμα Ήλιδος η:
- Επαρχία Πύργου (γαλλικά: Éparchie de Pyrgos), επί της αριστερής όχθης του Αλφειού. Έδρα: Ο Πύργος. Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 9.572.
- Από το Τμήμα Αρκαδίας η:
- Επαρχία Φαναρίου (γαλλικά: Éparchie de Phanari),μετά το 1833 μετονομάσθηκε σε Επαρχία Ολυμπίας. Έδρα: Αρχικά η Παρρασία (σήμερα το Φανάρι Ηλείας) και στη συνέχεια η Ανδρίτσαινα. Πληθυσμός επαρχίας το 1829: 10.171.
1833: Σύσταση του νομού Μεσσηνίας
Η τυπική σύσταση του νομού Μεσσηνίας έγινε το 1833 από την κυβέρνηση Μαυροκορδάτου, στους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης της χώρας από την Αντιβασιλεία μετά την άφιξη του βασιλέα Όθωνα στην Ελλάδα, ο οποίος όμως ήταν ακόμη ανήλικος. Το νεοσυσταθέν ελληνικό κράτος, τότε βασίλειο, ήταν πολύ μικρότερο από το σημερινό και περιελάμβανε μόλις την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, και τις Κυκλάδες. Με βασιλικό διάταγμα του 1833, λοιπόν, η τότε έκταση της Ελλάδας διαιρέθηκε σε 10 νομούς και 47 επαρχίες. Στους 10 αυτούς πρώτους νομούς της Ελλάδας περιλαμβανόταν και ο νομός Μεσσηνίας, στον οποίο ως έδρα του και αρχική του πρωτεύουσα (μητρόπολις) ορίσθηκε η Κυπαρισσία, τότε ονομαζόμενη και Αρκαδία ή Αρκαδιά. Επικεφαλής του νομού, δηλαδή της νομαρχίας, ήταν ο νομάρχης, ανώτερο διοικητικό όργανο στη διοικητική διεύθυνση του νομού, με υπαγόμενες επαρχίες και δήμους, τα καθήκοντα του οποίου ορίσθηκαν με νεώτερο βασιλικό διάταγμα του 1833.
Ο νομός Μεσσηνίας, στη συνέχεια, διαιρέθηκε στις ακόλουθες 5 επαρχίες:
- Επαρχία Ολυμπίας, η οποία σχηματίσθηκε από την μέχρι τότε επαρχία Φαναρίου και τα «επί της αριστεράς όχθης του Αλφειού κείμενα μέρη του Πύργου (η αρχαία Πισάτις)». Πρωτεύουσα: το Φανάριον (Παρρασία).
- Επαρχία Τριφυλίας, η οποία σχηματίσθηκε από την μέχρι τότε επαρχία Αρκαδίας. Πρωτεύουσα: η Αρκαδία (Κυπαρισσία).
- Επαρχία Μεθώνης, η οποία σχηματίσθηκε από τις μέχρι τότε επαρχίες: επαρχία Μεθώνης, επαρχία Νεοκάστρου (Πύλου) και την επαρχία Κορώνης. Πρωτεύουσα: η Μεθώνη.
- Επαρχία Μεσσήνης, η οποία σχηματίσθηκε από τις μέχρι τότε επαρχίες: επαρχία Ανδρούσσης, επαρχία Ιμπλακίκων και την επαρχία Μικρομάνης. Πρωτεύουσα: η Ανδρούσσα.
- Επαρχία Καλαμών, η οποία σχηματίσθηκε από τις μέχρι τότε επαρχίες: επαρχία Καλαμάτας και επαρχία Νησίου. Πρωτεύουσα: η Καλαμάτα (Καλάμαι).
Με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας το 1836 καταργήθηκε προσωρινά ο νομός Μεσηνίας, καθώς η κυβέρνηση κατάργησε τις θέσεις των νομαρχών, νομοδιευθυντών και επάρχων και η Ελλάδα χωρίσθηκε σε 30 διοικήσεις και 10 υποδιοικήσεις με αντίστοιχες θέσεις διοικητών και υποδιοικητών. Αυτή η διοικητική διαίρεση παρέμεινε σε ισχύ για 12 χρόνια, μέχρι το 1845, οπότε αντικαταστάθηκε από τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας το 1845. Στα όρια της Μεσσηνίας διαμορφώθηκαν οι εξής δοικήσεις και υποδιοικήσεις:
1. Η διοίκηση Τριφυλλίας (έδρα: Κυπαρισία), η οποία περιλάμβανε την επαρχία Τριφυλίας και
1.1 Η υποδιοίκηση Ολυμπίας, η οποία περιλάμβανε την επαρχία Ολυμπίας.
2. Η διοίκηση Πυλίας (έδρα: Πύλος), η οποία περιλάμβανε την επαρχία Πυλίας και την επαρχία Μεθώνης.
3.Η διοίκηση Μεσσηνίας (έδρα: αι Καλάμαι), η οποία περιλάμβανε την επαρχία Καλαμών και
3.1 Η υποδιοίκηση Μεσσήνης, η οποία περιλάμβανε την επαρχία Μεσσήνης.
Οι δήμοι του νομού, σε συνέχεια του προηγούμενου σχετικού «Νόμου περί συστάσεως των δήμων» (ΦΕΚ Α3/1834), καταγράφονται, πιθανώς για πρώτη φορά, σε πίνακα που αναφερόταν ως «Γενικός πίναξ των δήμων του Κράτους» (ΦΕΚ A 80/1836), ο οποίος περιλάμβανε τους δήμους με την έδρα, τα χωριά και τους διορισθέντες τότε δημάρχους, δημοτικούς εισπράκτορες και αστυνόμους (σε κεντρικά σημεία διοικήσεων και υποδιοικήσεων). Σε κάποιες πηγές του πίνακα αυτού δεν περιλαμβανόταν η υποδιοίκησις Ολυμπίας, η οποία όμως περιλαμβάνεται σε άλλη παραλλαγή-πηγή, η οποία διασώζεται επίσης ως «Γενικός πίναξ των δήμων του Κράτους», στις σπάνιες εκδόσεις 16ου-20ού αιώνα, της κεντρικής βιβλιοθήκης της Ακαδημίας Αθηνών.
Ιστορία που Ζει: Αρχαίοι Χώροι της Μεσσηνίας!
Φυλάσσοντας την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό της Μεσσηνίας, οι αρχαιολογικοί χώροι της περιοχής αποκαλύπτουν έναν κόσμο πλούτου και μυστηρίου. Από την αρχαία Μεσσήνη με το εντυπωσιακό θέατρο και το ανακτορικό συγκρότημα, μέχρι τον ιστορικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης με τον εντυπωσιακό τάφο του Κλεομένη Α', η περιοχή αποτελεί έναν παγκόσμιο προορισμό για τους λάτρεις της αρχαιολογίας. Επισκεφτείτε τους αρχαιολογικούς χώρους της Μεσσηνίας και αφεθείτε στη μαγεία του παρελθόντος που ζει ακόμη και σήμερα.
